Vincent van Gogh en Japan

Vincent van Gogh en Japan waren door de kunst verbonden aangezien de schilder onder indruk was van de stijl en het kleurgebruik van Japanse prentenmakers.

Japonaiserie

De Japanse kunst heeft een belangrijke invloed op Van Gogh uitgeoefend. Hij verzon zelfs een eigen term voor de invloed van de Japanse stijl: japonaiserie. In Antwerpen ontdekte Van Gogh ukiyo-e prenten. Deze traditionele kunstvorm gebruikt als basis houtblokken waarin details worden uitgesneden. Elke kleur krijgt een eigen houtblok. Een drukker zorgt er vervolgens voor dat op een prent alle details en kleuren bij elkaar komen. Bekende Japanse kunstenaars die deze techniek gebruikten waren onder andere Ando Hiroshige (1797 – 1850) en Katsushika Hokusai (1760 – 1849) wiens De grote golf van Kanagawa wereldberoemd werd. In het midden van de negentiende eeuw werd Japan langzaam opengesteld voor handel waardoor mensen enthousiast raakten van producten en kunst uit het mysterieuze land. Naast Van Gogh werden schilders als Monet en Degas beïnvloed door de Japanse stijl.

Verzamelaar

In Parijs begon Van Gogh ukiyo-e houtblokken te verzamelen, op een gegeven moment had hij er wel meer dan honderd. Hij zou ook zelf drie Japanse prenten maken. Courtisane (naar Eisen) zou hij natekenen van een tijdschriftomslag. De vrouwfiguur zou hij naar eigen inzicht omringen met een watervijver. Ook zou Van Gogh twee prenten van Hiroshige namaken waarbij hij de kleuren aanpaste en randen aanbracht met Japanse kaligrafie: Bloeiende boomgaard en Brug in de regen. De drie prenten zijn in het bezit van het Van Gogh Museum.

Invloed op eigen werk

Van Gogh was gefascineerd door de onderwerpen van Japanse prenten waarin de natuur en alledaagse situaties een belangrijke rol speelden. Daarnaast was hij onder indruk van het kleurgebruik, de grote vlakken en de composities. In 1888 schreef hij zijn broer Theo: “Ik benijd de Japanners om die enorme helderheid die alle dingen bij hen hebben. Hun werk is even gemakkelijk als ademhalen en zij maken een figuur in enkele trefzekere lijnen met hetzelfde gemak, alsof het even simpel is als het dichtknopen van je vest.’ In Arles begint Van Goghs interesse in de Japanse kunst te verwateren en gaat hij de lessen van Japan zelf toepassen, bijvoorbeeld in de grote kleurvlakken van Het gele huis. Toch zou de invloed van Japan soms heel duidelijk terugkeren, zoals op het late schilderij Amandelbloesem (1890).