Zelfportretten van Vincent van Gogh zijn populair en de schilder produceerde tijdens zijn carrière veel schilderijen waarop hij zelf staat afgebeeld.
Zelfportret als specialisme
Vincent van Gogh is onder andere bekend vanwege zijn zelfportretten. Hij beeldde zichzelf steevast af met een serieuze gezichtsuitdrukking. Dankzij de zelfportretten weten we hoe Van Gogh er als volwassen man uitzag. Meestal schilderde hij zichzelf met een karakteristieke rode baard. In november 1888 maakte hij een zelfportret zonder baard. Dit schilderij werd in 1998 gekocht voor 71 miljoen dollar, wat het tot het een na duurste Van Gogh-schilderij maakt. De zelfportretten van Van Gogh zijn waarschijnlijk de meest geparodieerde schilderijen naast De Schreeuw van Edvard Munch. Zelfs Donald Duck verscheen een keer in Van Gogh-stijl op de voorkant van het weekblad.
Waarom zoveel zelfportretten
Vincent van Gogh was bepaald niet ijdel. Waarom heeft hij dan zoveel zelfportretten geproduceerd? Het antwoord is praktisch van aard: op deze manier had hij altijd een onderwerp voorhanden. Van Gogh had als kunstenaar vrijwel altijd geld tekort, daardoor kon hij vaak modellen niet betalen. Door zelfportretten te schilderen vond Van Gogh een goedkope manier om nieuwe schildertechnieken uit te proberen. Omdat Van Gogh tijdens zijn hele carrière als schilder zelfportretten maakte kan men mooi zijn ontwikkeling als schilder op een heel persoonlijke manier zien. Zo is zijn eerste zelfportret uit 1885 nog heel donker, wat typisch is voor zijn Nederlandse tijd. In een zelfportret uit 1889 is de achtergrond gevuld met wervelende strepen die zo karakteristiek zijn voor zijn late periode. In Auvers-sur-Oise, zijn laatste verblijfplaats, schilderde Van Gogh geen zelfportret meer.
Beroemdste zelfportretten
Er zijn in totaal 39 zelfportretten van Vincent van Gogh bewaard gebleven als schilderij en tekening. Wat zijn de bekendste exemplaren? Toen Van Gogh van 1886 tot 1888 in Parijs woonde schilderde hij een groot aantal zelfportretten. Deze werden lichter van opzet in vergelijking met zijn Nederlandse zelfportretten. Het zelfportret waarin hij achter een ezel zit is waarschijnlijk het bekendste uit die periode (begin 1888.) Hier is duidelijk te zien dat Van Gogh ruwere penseelstreken gebruikt. Eerder had hij een andere beroemd zelfportret gemaakt met grijze vilthoed waarbij ook de huid van zijn gezicht met strepen is geschilderd. Eigenlijk waren de kleuren van dit zelfportret nog veel gedurfder maar vanwege het verkleuren van het rode pigment is het originele paars nu blauw. Een van de eerlijkste zelfportretten is dat uit januari 1889 waarop Van Gogh een muts draagt en zijn verbonden oor prominent zichtbaar is. Eerder had hij na een ruzie met zijn collega Paul Gauguin een deel van zijn linkeroor afgesneden.